UPDATES
Praktijkvoorbeeld: Voormalig Fries Beursgebouw wordt ‘all electric’
Het voormalige Beursgebouw in Leeuwarden, een rijksmonument uit 1880, wordt energiezuinig en ‘all electric’. De Rijksuniversiteit Groningen (RUG), die het pand kocht, laat het verbouwen tot faculteitsgebouw voor RUG/Campus Fryslân. ITBB, installatiebedrijf voor elektro- en klimaattechniek, levert de techniek waarmee de RUG haar duurzaamheidsambities waarmaakt.
Dit bericht verscheen eerder op de Techniek achter Nederland.
Als rijksmonument moet de authentieke uitstraling van het voormalige Beursgebouw behouden blijven, terwijl het van Energielabel G naar C of B moet worden opgewaardeerd en de gaskraan wordt afgesloten.
Een uitdaging voor Bouwgroep Dijkstra Draisma en voor ITBB, dat de elektriciteitsvoorziening en klimaattechnologie verzorgt. Arie van Dorp is als Projectmanager Klimaat bij ITBB betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de installatietechniek.
Isoleren met ‘binnendozen’
Van Dorp: ‘Bijzonder aan dit pand is dat je vanwege de status van rijksmonument beperkt bent in je isolatiemogelijkheden. Aan de schil mag je niet veel doen. Zo moeten de kozijnen behouden blijven, dus die geven we voorzetglas. De begane grond kan wel worden geïsoleerd door het plaatsen van een grote ‘binnendoos’ met een geïsoleerde vloer.’
Op de eerste verdieping bevindt zich de authentieke beursvloer. ‘Die wordt niet geïsoleerd, zodat de oorspronkelijke kenmerken behouden blijven. Maar daarin worden verschillende ‘dozen’ opgestapeld, waardoor lokalen en diverse ruimten ontstaan.’
Twee typen ruimten Beursgebouw
Op deze manier ontstaan twee typen ruimten: de ruimten binnen de dozen en ruimte tussen doos en de schil, waar een bepaalde mate van warmteverlies optreedt. Buiten de dozen wordt, rondom op de verdiepingen, het klimaat beheerst door convertoren, aangebracht in de lambrisering.
De convertoren worden vanuit een wko-installatie met warmtepompconfiguratie, op laagtemperatuur (55 °C) gestookt. De begane grond wordt voorzien van vloerverwarming voor de basisverwarming. Hierdoor wordt de transmissie van het hele gebouw gedekt. Binnen de ‘dozen’ wordt de ruimtetemperatuur nageregeld via naverwarmers en/of infraroodpanelen, zodat optimaal kan worden gestuurd op de wisselende bezettingen.
Balans in de wko
Voor de ventilatie wordt een wtw-systeem toegepast met twee luchtbehandelingskasten van elk 25.000 m3/h. Deze blazen lucht in alle ruimten, met een temperatuur van 16 ⁰C. Van Dorp: ‘De kasten zijn voorzien van een regeneratiebatterij. We verwachten namelijk dat in dit oude gebouw de vraag naar warmte groter zal zijn, dan naar koude. Dit zou onbalans kunnen geven in de warmtekoudeopslag: je haalt dan meer warmte uit de bodem dan je er in de zomer weer in terug stopt.’
‘Een beetje onbalans is toegestaan binnen de vergunning, maar dat is beperkt. Daarom plaatsen we een extra koelbatterij in het afblaaskanaal van de luchtbehandelingskast. Dus naast de gewone warmteterugwinning die je gebruikt voor het opwarmen van de binnenstromende lucht – en die dus niet verder gaat dan 16⁰ C – halen we nóg meer warmte uit de retourlucht. Die warmte voeren we terug naar de wko waardoor de onbalans nooit meer wordt dan zo’n 15%.’
Duurzaamheid, op de groei gemaakt
Het dak van het voormalige beursgebouw krijgt 362 zonnepanelen die weliswaar niet het complete stroomverbruik dekken, maar wel een belangrijke bijdrage leveren aan de verduurzaming. Een factor die zich minder makkelijk laat voorspellen is het aantal studenten dat hier gaat studeren. Meer studenten betekent een minder grote warmtevraag, maar weer een grotere vraag naar elektriciteit.
Jeroen van der Burg, toezichthouder vanuit de RUG: ‘Voor de berekeningen van de installatie zijn wij uitgegaan van onze groeiambities, waarbij uiteindelijk 1.000 studenten en medewerkers van dit gebouw gebruik gaan maken. Dat aantal halen we pas over een paar jaar, maar bij elk studentenaantal zijn de voorzieningen en de kwaliteit van het binnenklimaat gegarandeerd. Daarnaast, en dat is natuurlijk het allermooist, is het ons gelukt om zelfs binnen een prachtig monument de duurzaamheidsambities van de Rijksuniversiteit Groningen waar te maken.’
