Circulair bouwen vraagt om kennisdeling

Eind 2018 opent in Oosterwolde (gemeente Ooststellingwerf) een van de meest duurzame gebouwen van Europa: het Biosintrum. Namens Paul de Ruiter Architects vertelt Martijn van Gameren over de uitdagingen van de circulaire bouwwijze.

Dit artikel is gedeeld vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Het Biosintrum wordt een kenniscentrum op het gebied van de biobased economy. Het gebouw zelf bestaat voor 80 procent uit biobased materialen. ‘Tien jaar geleden ontwierpen we voor het eerst een gebouw dat volledig energieneutraal was’, vertelt Van Gameren. ‘Een paar jaar geleden volgde het eerste circulaire bouwproject en het Biosintrum bestaat al bijna volledig uit herbruikbare materialen van onuitputtelijke biomassa. Zo zetten we steeds weer nieuwe stappen op het gebied van duurzaam bouwen.’

Spijkerbroeken

In het Biosintrum zijn de vloeren gemaakt van cacaoschillen en bevatten de wanden het denim van oude spijkerbroeken. Zo zitten er allerlei creatieve oplossingen in het gebouw, maar het gebruiksdoel blijft voorop staan. ‘We doen geen concessies aan kwaliteit en uitstraling’, zegt Van Gameren. ‘Dat vraagt creativiteit. Als isolatiemateriaal hebben we bijvoorbeeld gekozen voor met papier ingespoten platen. Dat heeft een lagere isolatiewaarde dan traditioneel isolatiemateriaal, dus moet je het ontwerp zodanig aanpassen dat een dikkere isolatielaag geen bezwaar is.’

Elkaar aanvullen

Bij het maken van dit soort keuzes is kennisdeling essentieel, weet de architect. Al in een vroeg stadium kwamen alle betrokken bij elkaar: van aannemer tot constructeur en van opdrachtgever tot installateur. ‘Tijdens die bijeenkomsten heeft iedereen zijn eigen belangen en denkrichtingen kunnen uitspreken. Je kunt elkaar dan aanvullen en voorkomt dat je achteraf nog vragen moet stellen over elkaars keuzes. Zo zijn we gezamenlijk tot een slim bouwsysteem gekomen voor gevelelementen: ingenieus, simpel, maximaal esthetisch én betaalbaar.’

Gemotiveerde partijen

Aangezien bij circulair bouwen relatief veel nieuwe materialen en technieken worden toegepast, zijn de kosten niet altijd goed vooraf in kaart te brengen. Omdat de risico’s uiteindelijk bij opdrachtgever en aannemer liggen, is het belangrijk dat zij gemotiveerd zijn. ‘De gemeente Ooststellingwerf heeft duurzaamheid hoog op de agenda staan’, weet Van Gameren. ‘Dat zorgt voor veel enthousiasme bij de bouwpartijen, die ook nog eens allemaal uit de regio komen.’

Dankzij de succesvolle samenwerking kan met het Biosintrum de omslag worden gemaakt van traditioneel naar biobased bouwen. De architect hoopt hiermee de toon te zetten voor andere bouwprojecten. ‘Wat mij betreft mag innovatie in de bouwwereld heel wat sneller gaan.’

Transitieagenda

Samen met de markt en maatschappelijke partijen wil de overheid werk maken van circulair bouwen. Binnen het Rijksbrede Programma Nederland Circulair in 2050 is hiervoor een transitieagenda vastgesteld. Op de website van RVO.nl staat meer informatie.